معرفی ممسنی
منبع:سایت صدا و سیمای فارس
شهرستان ممسنی: به مرکزیت نورآباد
پیشینه تاریخی :
بنا به اسناد و کتب تاریخی و کاوشهای باستانشناسی و نظریه‌های مردم شناسی سابقه تاریخی شهرستان ممسنی به سه بخش منفک می‌گردد.
الف) دوران قبل از تاریخ ب) دوران تاریخی ج) دوران اسلامی
نام قدیمی این شهرستان در بدو تشکیل انزان یا انشان و انبوران و نوبندگان سپس شولستان و در اواخر سلسله صفوی به ممسنی تغییر نام یافت.
زبان: گویش مردم ممسنی لری می‌باشد که قرابت آن به دوران ساسانی برمی‌گردد. و اهالی بخشهای مرکزی-دشمن زیاری و رستم و قسمتی از بخش ماهور میلاتی به این زبان تکلم می‌کنند.
زبان ترکی: بخشی از ایلات و عشایر بخش ماهور میلاتی با آن تکلم می‌کنند که تیره‌هایی از ایل بزرگ قشقایی در قالب دو طایفه کشکولی و دره شوری می‌باشند.
زبان عربی: ساکنین دو روستای عرب خنیمه و خاکک در دهستان رستم 2 به زبان عربی تکلم می‌کنند و همچنین به لهجه لری هم تسلط کامل دارند.
فرهنگ: ممسنی متشکل از چهار طایفه دشمن‌زیاری، رستم، جاوید، بکش با فرهنگ طایفه‌ای و عشیره‌ای اعتقادات عمیق مذهبی و دینی توام با آداب و رسوم و سنن نیک چند هزار ساله از ویژگی‌های اساسی این فرهنگ است. روحیه غالب در این شهرستان عبارتند از سلحشوری، مهمان‌نوازی، شجاعت و دلیری توام با صفا و صمیمیت روستایی با عرف و عادتهای جمعی و سنتی
مشاهیر و شخصیتها:
مرحوم سید میر محمود شولستانی (عالم)،مرحوم امیرشرف‌الدین علی بن حجه‌الله حسنی حسینی طباطبائی شولستانی (مجتهد)، مرحوم علامه آقا سید ابوطالب شولستانی، مرحوم آقای سید زین‌العابدین طباطبائی عالم، ممتاز شولستانی(شاعر)، مرحوم رفیع‌الدین شولستانی (خوشنویس و عالم)، مرحوم محمد بن حسن شولستانی (عالم)، مرحوم آیت‌الله آقا سید محمد ابطحی حسینی فهلیانی، مرحوم ابوعبدالله محمد بن یعقوب‌الغازی نوبند جانی دانشمندی از طایفه بکش، مرحوم ظهیر فارسی ابوالمعالی عبدالسلام بن مسعود بن احمد فیلسوفی از طایفه دشمن‌زیاری، مرحوم ابوالحسن فرزند عبدالواحد پسر محمد الجویجانی (جویجانی) از طایفه جاوید (دانشمند)
ویژگی تاریخی:
سرزمین ممسنی از نقاط تاریخی و باستانی، مهد تمدن ایران و بخشی ازانشان یا انزان پایتخت کورش کبیر آوردگاه تمدنها و اقوام مختلف در طول تاریخ بوده است. آثار و دست نوشته‌های بجا مانده از هزاره سوم تا هشتم قبل از میلاد حاکی است که ممسنی از مناطقی است که اولین جرقه تمدن ایرانی زده شد و مشاهیر و عالمان و بزرگان ممسنی حافظ و امانتدار این مواریث ارزشمند بود.
از جمله تمدنها و آثار تاریخی به جا مانده، نقش کورنگون مربوط به دوره ایلام، گوردخمه سنگی فهلیان مربوط به دوره مادها، قبل از میلاد حاکی است که ممسنی از مناطقی است که اولین جرقه تمدن ایرانی زده شد و مشاهیر و عالمان و بزرگان ممسنی حافظ و امانتدار این مواریث ارزشمند بود.
از جمله تمدنها و آثار تاریخی به جا مانده، نقش کورنگون مربوط به دوره ایلام، گوردخمه سنگی فهلیان مربوط به دوره مادها، گوردخمه داودختر، ته ستونهای هخامنشی روستای سروان، آتشکده میل اژدها مربوط به دوره اشکانیان، نقش برجسته بهرام گور، شهر توج، شهر نوبندگان و شهر خوبدان مربوط به دوره ساسانی می‌توان نام برد.